امروزه سازمان‌های زیادی تلاش می‌کنند تا داده محور (data-driven) شوند. داده محور شدن خیلی فراتر از نصب ابزار و نرم‌افزار مناسب است. داده محور شدن به این معناست که داده و تحلیل در استراتژی کسب و کار، سیستم‌ها، فرایندها و فرهنگ سازمان حضور داشته باشد. به معنای ایجاد ذهنیتی است که در آن تحلیل، پایه تمام تصمیمات کسب و کار را شکل دهد و توسط تمام سطوح سازمان در آغوش گرفته شود.  سازمان‌های داده محور متعهد هستند که داده‌های مرتبط با تمام جنبه‌های کسب و کار خود را جمع‌آوری کنند. آن‌ها این امکان را برای کارکنان در تمام سطوح فراهم می‌کنند که بتوانند به داده‌های درست در زمان درست دسترسی پیدا کنند و تصمیمات قاطع بگیرند. بدین ترتیب داده تبدیل به مزیت رقابتی سازمان می‌شود. یک بانک به عنوان یک سازمان داده محور، داده و تحلیل را در مرکز استراتژی کسب و کار خود قرار می‌دهد و با بهینه‌سازیِ داده محور تمام عملیات روزانه، خود را از سایر رقبا متمایز می‌کند.

برای تبدیل شدن بانک به یک سازمان داده محور، نیاز به یک نقشه راه[1] است. نقشه راه یک برنامه استراتژیک است که یک هدف یا نتیجه مطلوب را تعریف می‌کند و شامل مراحل اصلی مورد نیاز برای رسیدن به آن است. نقشه راه با تشخیص فناوری‌های ضروری و شکاف‌های فناوری، منجر به تصمیمات سرمایه‌گذاری بهتر می‌شود. با استفاده از نقشه راه فناوری می‌توان فهمید که بانک چه کاری را خوب انجام داده است، کجا شکست خورده است و چگونه باید فرایند را بهبود دهد. قبل از تهیه نقشه راه، نیاز است که وضعیت و سطح فعلی سازمان نسبت به یک چارچوب استاندارد سنجیده شود. مدل‌های بلوغ این کار را انجام می‌دهند. یکی از نخستین مدل‌های بلوغ در حوزه IT، مدل بلوغ CMMI است که در سال 1986 توسط دانشگاه کارنگی ملون ارائه شد و فرایندهای یک تیم نرم‌افزاری را ارزیابی می‌کرد. از آن پس مدل‌های بلوغ مختلفی در حوزه‌های مختلف فناوری مانند انبار داده، کلان داده، مدیریت دارایی دیجیتال، زیرساخت مرکز داده و غیره توسعه یافت. همه مدل‌های بلوغ داده شامل سطح[2]، بُعد[3] و خصیصه‌ها[4] هستند. تعداد سطوح بلوغ در مدل‌های مختلف بین 4 و 7 متغیر است اما تعداد سطوح 4 و 5 رایج‌تر هستند. برای تعیین سطح بلوغ سازمان، بر روی زمینه‌های مختلفی مرتبط با افراد، فرایندها و فناوری تمرکز می‌شود و وضعیت سازمان در هر یک از زمینه‌ها ارزیابی می‌شود. به این زمینه‌ها، بُعد گفته می‌شود. هر بُعد، خود با خصیصه‌هایی توصیف می‌شود که بُعد را در یک سطح بلوغ بطور دقیق به تصویر می‌کشند.

[1] roadmap

[2] level

[3] dimension

[4] attributes

بلوغ داده به معنی تکامل تدریجی یک سازمان است بطوری که تمام منابع داده داخلی و خارجی مرتبط را یکپارچه کرده، مدیریت کند و از آن‌ها حداکثر بهره را ببرد. این به معنای ایجاد یک اکوسیستم نوآوری، ایجاد ارزش برای کسب و کار و ایجاد تحول تأثیرگذار با استفاده از داده است. بلوغ داده به معنای داشتن یک فناوری برای مدیریت حجم بالای داده نیست.  بلکه یک سفر است که در طی آن یک اکوسیستم ساخته می‌شود. این اکوسیستم شامل فناوری، مدیریت داده، تحلیل، حاکمیت داده و مؤلفه های سازمانی است. یک مدل بلوغ داده[1] برای یک سازمان به دلایل مختلفی مفید است. اول این که به ایجاد ساختار حول برنامه‌های داده محور و تعیین نقطه شروع کمک می‌کند. هم‌چنین کمک می‌کند تا اهداف سازمان حول برنامه مشخصی تعریف شوند و یک فرایند برای انتقال دید در کل سازمان ایجاد می‌کند. این مدل علاوه بر نظارت بر برنامه و اندازه‌گیری میزان پیشرفت، تلاش مورد نیاز برای تکمیل مرحله فعلی و گام‌های مورد نیاز برای حرکت به مرحله بعدی بلوغ را ارائه می‌دهد.

[1] data maturity model

انباره داده یک مجموعه‌ از داده‌های موضوع‌گرا، مجتمع، تاریخچه‌ای و غیر فرار است که پشتیبان فرآیندهای تصمیم سازی مدیریتی است. انبارداده به عنوان یک دارایی برای بانک می باشد  در صورت وجود بستر انبارداده، سرویس‌های داده‌ای مختلفی قابل پیاده‌سازی است که مهمترین آن‌ها عبارتند از: رتبه‌بندی مشتریان، مدیریت ریزش مشتری، تشخیص تقلب، تشخیص تخلف، مدیریت دارایی و بدهی، مدیریت ریسک و … در این مستند به معرفی این سرویس‌ها پرداخته خواهد شد و در مستندات دیگری به ازای هرکدام از این موارد، اطلاعات تکمیلی هر پیشنهاد قابل ارائه است.

سیستم بانکی در ایران همچون سایر کشورها به روش‌های مختلف ازجمله تجهیز منابع، تدارک نقدینگی، ارائه ابزار پرداخت، اعطای تسهیلات، ایجاد تعامل میان سرمایه‌گذاری و پس‌انداز و ایجاد تعادل در بخش خارجی بر کل عملکرد اقتصاد کشور تاثیر می‌گذارد. در واقع مهمترین فعالیت سیستم بانکی، جمع‌آوری منابع مالی و تخصیص آن به بخش‌های مختلف اقتصادی است. بانک‌ها، سپرده‌های سرمایه‌گذاران را جذب کرده و آن‌ها را در قالب تسهیلات در اختیار متقاضیان قرار می‌دهند. به این ترتیب، از یکسو بانک یکی از ارکان مهم در تجهیز پس‌اندازهای خرد و کلان و هدایت آن به‌ سمت بنگاه‌های تجاری و تولیدی است و از سوی دیگر، عامل تبدیل سرمایه‌های راکد اقتصادی به عوامل مولد می‌باشد. بنابراین، می‌توان گفت که نظام بانکی کشور مهمترین جزء تشکیل دهنده بخش مالی اقتصاد بوده که حجم عملیات آن به مراتب بیش از سایر اجزای بخش مالی (شرکت‌های بیمه، بورس اوراق بهادار، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و مؤسسات خصوصی نوپا) است. بنابراین لزوم پیاده‌سازی سیستم‌های داده محور و بررسی اطلاعات حوزه بانکی از ابعاد مختلف بسیار حائز اهمیت است. بر بستر انبارداده جامع بانک، سرویس‌های اطلاعاتی مختلفی قابل پیاده‌سازی است که با توجه به میزان بلوغ مجموعه و اهداف استراتژیک مدیران ارشد، نقشه راه پیاده‌سازی هر یک از این سرویس‌ها معین می‌گردد.